Τη δυσκολία της Ευρώπης να διαχειριστεί τις γεωπολιτικές εξελίξεις, ειδικά υπό το νέο τοπίο που διαμορφώνεται μετά την πρόσφατη επικοινωνία μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν, ανέδειξε ο Ευάγγελος Βενιζέλος κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Thessaloniki Summit 2025.
Μιλώντας στη θεματική ενότητα «Ένας κόσμος σε μετάβαση», ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης επισήμανε ότι οι αλλαγές στη στάση των ΗΠΑ απέναντι στη Δύση δεν απορρέουν αποκλειστικά από την προσωπικότητα του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά αποτελούν ευρύτερο φαινόμενο που επηρεάζει την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων.
Η αμφισβήτηση της Δύσης από τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος τόνισε πως το νέο δόγμα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής φαίνεται να αποστασιοποιείται από τη δυτική γεωπολιτική παράδοση και εστιάζει κυρίως στα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τις στρατηγικές σχέσεις με την Ευρώπη.
«Η Αμερική που εκφράζει ο πρόεδρος Τραμπ και ένα μεγάλο μέρος της αμερικανικής κοινωνίας αμφισβητεί τη Δύση όπως την ξέραμε», σημείωσε χαρακτηριστικά, αναφέροντας πως το διακύβευμα δεν αφορά μόνο τις διακρατικές σχέσεις αλλά και το ίδιο το πολιτικό μοντέλο της φιλελεύθερης δημοκρατίας που υπερασπίστηκε η Δύση τις τελευταίες δεκαετίες.
«Η Ευρώπη εμφανίζεται ως πολιτισμένη, εκλεπτυσμένη, αλλά αδύναμη. Αντίθετα, οι στρατηγικοί αντίπαλοι των ΗΠΑ, όπως η Ρωσία, αντιμετωπίζονται με έναν πολύ ευγενικό και ήπιο τρόπο, γεγονός που αλλάζει τη δυναμική των διεθνών σχέσεων», πρόσθεσε ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Η Ευρώπη σε σταυροδρόμι: Αυτονομία ή πίεση προς τις ΗΠΑ;
Στην τοποθέτησή του, ο κ. Βενιζέλος ανέδειξε το δίλημμα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση:
- Πρέπει η ΕΕ να επιδιώξει μεγαλύτερη αυτονομία από τις Ηνωμένες Πολιτείες;
- Ή μήπως να πιέσει ώστε η Ουάσινγκτον να επιστρέψει σε μια πιο παραδοσιακή φιλοδυτική πολιτική;
Η απάντηση, όπως εξήγησε, δεν είναι εύκολη, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν διαθέτει ενιαία στρατηγική και αρκετές χώρες-μέλη εξαρτώνται άμεσα από τις ΗΠΑ, τόσο στρατιωτικά όσο και οικονομικά.
Η 5η φάλαγγα και η ελληνική στρατηγική επιλογή
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος ανέφερε επίσης τον ρόλο μιας «ευρωπαϊκής 5ης φάλαγγας», που δρα εντός της ΕΕ και εξυπηρετεί διαφορετικά γεωπολιτικά συμφέροντα. Η ύπαρξη τέτοιων δυνάμεων καθιστά ακόμα πιο δύσκολη τη διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής στάσης απέναντι στις ΗΠΑ και τους διεθνείς ανταγωνιστές της Δύσης.
Σχετικά με τη στάση της Ελλάδας, υπογράμμισε ότι η χώρα έχει παραδοσιακά εστιάσει στην ασφάλειά της μέσα από τις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, με κύρια ανησυχία την Τουρκία.
«Για την Ελλάδα, η στρατηγική προτεραιότητα παραμένει η περιφερειακή της ασφάλεια. Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν μας απασχολεί πρωτίστως η Ρωσία ή η παγκόσμια τρομοκρατία, αλλά η σταθερότητα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο», ανέφερε.
Συμπέρασμα
Η Ευρώπη βρίσκεται ενώπιον μιας κρίσιμης απόφασης σχετικά με το μέλλον των διατλαντικών σχέσεων. Η νέα στρατηγική των ΗΠΑ, η απομάκρυνση από τις παραδοσιακές φιλοδυτικές θέσεις και η αυξανόμενη γεωπολιτική ρευστότητα θέτουν την Ευρωπαϊκή Ένωση ενώπιον μεγάλων προκλήσεων.
Η στάση της Ελλάδας παραμένει προσανατολισμένη στη διατήρηση ισχυρών δεσμών με τις ΗΠΑ, όμως η γενικότερη ευρωπαϊκή στρατηγική παραμένει ασαφής. Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι εάν η ΕΕ μπορεί να διαμορφώσει μια συνεκτική και αυτόνομη πολιτική ή αν θα συνεχίσει να εξαρτάται από τις μεταβαλλόμενες επιλογές της Ουάσινγκτον.
